معرفی تاج‌ریزی سیاه و خواص درمانی آن

تاج‌ریزی گونه‌های مختلفی دارد. در اینجا به نام علمی و مشخصات مربوط به یک گونه از تاج‌ریزی که خواص دارویی داشه و در طب سنتی نیز کاربرد دارد اشاره شده است.

نام علمی:

Solanum nigrum L.، نام فرانسه Amourette و نام انگلیسی آن Morel می‌باشد. نام‌های دیگر آن به فارسی، عربی و در کتب طب سنتی، تاج‌ریزی، تاج‌ریزی سیاه، انگور روباه، عنب الثعلب، عنب الثعلب مُجَنِن، ربرق، روباه تورک و روباه تربک نامیده شده است.

تیره گیاه:

سیب زمینی Solanaceae

نوع گیاه:

بوته

مشخصات ظاهری:

گیاهی است علفی و یک ساله به ارتفاع حدود 50 سانتی‌متر با ساقه‌ای منشعب و برگ‌های آن سبزتیره، بیضی شکل و دندانه‌دار می‌باشند. گلهای آن کوچک و سفید و میوه‌اش سته، کروی شکل، به ابعاد یک آلبالوی کوچک، ابتدا سبز رنگ ولی به تدریج قرمز و پس از خشک شدن سیاه می‌شود. طعم میوه تلخ و در آن دانه‌های ریزِ مدور جای دارد.

طبیعت:

طبق نظر حکمای طب سنتی طبیعت آن خیلی سرد و خشک می‌باشد.

رویش جغرافیایی:

در بعضی از نواحی معتدله اروپا، آسیا، هند و به صورت پراکنده در بعضی از نواحی کشورهای دیگر انتشار دارد. در ایران نیز در نواحی استان‌های شمالی، فارس، آذربایجان شرقی و غربی و سیستان و بلوچستان انتشار دارد.  

ترکیبات شیمیایی و مواد موجود در گیاه و میوه (تاج‌ریزی):

اعضای مختلف گیاه دارای سولانین است که در میوه آن به مقدار بیشتری یافت می‌شود.

بخش مورد استفاده:

میوه، برگ و سرشاخه‌های گیاه

نحوه مصرف:

سابقاً میوه‌ی رسیده را به صورت خوراکی و خشک شده‌ی میوه، برگ و سرشاخه‌های گیاه را به صورت دم کرده یا جوشانده و برگ‌های تازه‌ی گیاه را به صورت ضماد استفاده می‌کردند. امروزه به دلیل وجود گیاهان دارویی مؤثر و غیرسمّی کمتر از گیاه فوق استفاده می‌شود.

خواص درمانی میوه:

مخدر و به علت دارا بودن سولانین مسکن است، رفع کننده سوءهضم‌های دردناک و برطرف کننده هجوم خون در یک عضو از بدن، التیام‌بخش زخم گلو و نرم کننده سینه، جلوگیری کننده از بزرگ شدن کبد و افزاینده ترشحات غدد، ضد اسپاسم در موارد آسم و مفید برای سیاه سرفه، تصفیه کننده خون و ضد میگرن، مسهل تخلیه مزاج و ضد اسهال خونی، برطرف کننده یبوست و تسکین دهنده دردهای عصبی می‌باشد.

خواص درمانی برگ:

جوشانده برگ‌ها به صورت تنقیه آرام کننده ناراحتی‌های اعضای واقع در لگن خاصره و ورم رحم و مجاری تناسلی و برگ‌های له شده به صورت ضماد برای دردهای روماتیسم مفصلی حاد، التهاب‌های شدید پوستی و ورم و تاول‌های پوست مفید است.

تذکر:

برگ و سرشاخه‌های گیاه سمّی است و استفاده از آن در استعمال داخلی ممنوع می‌باشد.
منبع مقاله :
صانعی، صمصام؛ (1395)، طبّ الصمصام -آشنایی با بیش از 400 نوع از گیاهان دارویی- (جلد دوم)، تهران: انتشارات حافظ نوین، چاپ اول.